بیدزدگی فرش

بید زدگی فرش از حشره بید به وجود می آید که حشره بید، پروانه کوچکی زرد رنگی به طول نه تا دوازده میلیمتر می باشد.

پروانه های ماده در مدت طول عمر خود در محل تا خوردگی فرش یا منسوجات پشمی، تخم گذاری می کنند.

تخم های پروانه روی فرش به صورت لاور درمی آیند و برای رشد از پروتئین موجود در پشم تغذیه می کنند و با تنیدن تار بر روی پشم و حفر دالان هایی در داخل الیاف به بافت فرش صدمه میزنند.

لاور ها تبدیل به بید شده و دوباره بر روی فرش تخم گذاری می کنند و بدین ترتیب تعدادشان مرتبا افزایش می یابد به طوری که یک حشره بید قادر است پس از چهل نسل، حدود چهل و دو کیلوگرم پشم را نابود کند. این حشرات کوچک به صورت نامحسوس وارد خانه شده و از پرزهای قالی ها تغذیه می نمایند.

هوای مرطوب، فضایی تاریک، دمایی مناسب و کمی الیاف فرش محیطی کاملا مناسب برای چرخه موجوداتی مانند بیدها می باشد. تعداد زیادی از فرش های نفیسی که در گذشته بافته شده بودند و در اثر این آفت از بین رفته و نابود شده اند و تنها نامی از آنها باقی مانده است.

بیدزدگی فرش

فرش دستباف اثری هنری و نفیسی است که از مواد طبیعی مانند پشم نرم و رنگریزی با رنگزاهای کاملا گیاهی بافته می شود.

هر قالی نشان دهنده زمان، تلاش و توجه دقیقی است که بافنده آن برای تک تک گره های زده شده روز تار و پود قالی صرف کرده است.

رنگ ها و طرح های زنده فرش های دستباف یاد آور فرهنگ باستانی ایران زمین است.

در حالیکه فرش ماشینی از موادی مانند مواد زیر ساخته میشود:

• الیاف مصنوعی
• ابریشم و پشم مصنوعی
• اکریلیک
• پلی استر
• نایلون
• و پلی پروپیلن

فرش ماشینی با ماشین نساجی بزرگی که با برق کار می کند و با رایانه کنترل می شود، بافته می شود.

[ بدیهی است بید زدگی فقط برای فرش ها دستباف صورت می گیرد.]

لذا نگهداری و شستشوی فرش دستباف اصول قالیشویی و ضوابط خاص خود را می طلبد.

بید زدگی فرش دستباف

• در گذشته برای از بین بردن تخم های بید موجود در فرش بیشتر از تنباکو و توتون استفاده میکردند به این صورت که این مواد را در زیر فرشها می گذاشتند اما مشکل این روش محدودیت استفاده از آن است چراکه در خصوص فرش هایی با رنگ روشن کاربرد ندارند و ممکن است به تدریج رنگ فرش را تغییر دهند.
• اگر قصد دارید فرشتان را برای مدتی در مکانی مانند انبار نگهداری کنید برای جلوگیری کردن از هجوم بیدها میتوانید از ماده ای به نام نفتالین کمک بگیرید ، قبل از لوله کردن فرش یک پارچه تمیز و ترجیحا سفید روی آن پهن کرده و سپس نفتالین پودر شده را بر روی آن بپاشید ، در انتها نیز فرش را لوله کرده و در محل مورد نظر قرار دهید. مرحله اصلی در این روش بسته بندی فرش است چراکه باعث میشود گاز انتشار یافته از نفتالین در اطراف قالی بماند ، بهترین وسیله برای بسته بندی استفاده از یک نایلون میباشد بطوریکه تمام قسمتهای فرش را بپوشاند.
• برخی استفاده از مواد دیگری چون کاغذ روزنامه ، کلر ، بنزن ، کافور و فلفل را نیز برای جلوگیری از حملات حشرات مضر فرش مانند بید ، موثر میدانند.

جلوگیری از بیدزدگی فرش

• رطوبت یکی دیگر از عوامل موثر در بیدزدگی میباشد بنابراین اگر در محلی زندگی میکنید که آب و هوای مرطوبی دارد باید مطمئن شوید به میزان کافی فرشتان را از رطوبت دور نگه داشته اید یا برای رفع رطوبت هر از چندگاهی فرش ها و قالی هایتان را در معرض هوای آزاد و نور خورشید قرار داده تا رطوبت آن ها از بین برود.
• در بعضی مواقع ممکن است فرش ها و قالی‌ها را بعنوان یک کالای تزئینی بر روی دیوار نصب کنند ، باید بدانید فرش ها در این حالت بیشتر مستعد حمله حشرات مضری مانند بیدها هستند بنابراین باید هرچند وقت یکبار و بصورت مداوم آنها را چک کرده و تمیز نمایید.
• وجود گرد و غبار طولانی مدت ، خود عامل دیگری برای بیدزدگی محسوب میشود بنابراین اگر فرشتان را در محلی قرار دادید که رفت و آمد در آنجا کم است و یا قسمتهایی از آن در زیر پایه های مبل ، میز و یا صندلی قرار دارد بهتر است برای جلوگیری از هجوم بید ها حداقل هفته ای یک بار سطح فرش را از هر وسیله ای خالی نموده و تمام قسمتهای آن را جارو برقی بکشید بطوریکه همه گرد و غبارهای موجود از بین برود.
• در حال حاضر برخی محصولات جدید در جهت جلوگیری از بیدزدگی ارائه میشود که میتواند تا حد قابل قبولی موثر باشد.
• اگر در شرایطی قرار داشتید که به هیچ کدام از مواد و محصولاتی که گفتیم دسترسی نداشتید میتوانید از حشره کشها برای کشتن حشرات فرش مثل بیدها استفاده نمایید.

رفع بید زدگی فرش

هنگامی که نشانه‌­های بید زدگی یا موارد مشکوک را روی فرش مشاهده کردید، سریع دست به کار شوید. محل مورد نظر را محلول­های ضد بید بشویید. شاید استفاده از اسپری­های حشره کش نیز مفید باشد و مانع رشد حشرات موذی شود. بهتر است از دستکش استفاده کرده و برای مدتی محل را ترک نمایید. سپس فرش را به یک رفوگر حرفه ای بسپارید. اگر بید زدگی سطح زیادی از فرش را تحت تاثیر قرار داده، ابتدا لازم است تمام فرش سم پاشی گردد. سپس به یک قالیشویی معتبر جهت شستشو داده شده و در ادامه به رفوگر سپرده شود.

برای مبارزه با بیدها روش­های دیگری نیز وجود دارد. مثلا می­توان روزهای متوالی فرش را در هوای گرم و خشک روبروی نور خورشید یا در هوای بسیار سرد پهن کرد. خشکی و سرما به نابودی بیدها کمک می­کنند.

هم بله، هم خیر. اگر بید خوردگی در قسمت­های مشخص و محدودی از فرش صورت گرفته باشد، قابل ترمیم است. اما اگر سطح بید زدگی گسترده و زیاد باشد، گرچه قابل ترمیم است ولی به صرفه نیست. چرا که هم هزینه­‌های رفو کردن و تعمیر آن بسیار زیاد می­‌شود. هم اینکه ممکن است از نظر زمان زیاد مورد نیاز برای رفوگر نیز صرف نداشته باشد. ترمیم بید زدگی فرش­‌های دستباف حتما باید توسط رفوگرهای با تجربه انجام شود.