درمان شپش در کودکان

یکی از عوامل آزاد دهنده شپش است که راهکارهای درمانی متعددی برای آن پیشنهاد شده است. با این مقاله هلث کده در مورد درمان شپش در کودکان  همراه شوید.

شپش چیست؟

شِپِش یک راسته از حشرات است. شپش‌ها انگل خارجی، دایمی و اجباری هستند. اجباری به این معنا است که به غیر از بدن پستانداران و پرندگان در جاهای دیگر نمی‌تواند زندگی کند. شپش‌ها در راسته «شپش بی‌بالان» (Phthiraptera) قرار دارند. این راسته دارای بیش از ۳٬۰۰۰ گونه شپش است که انگل خارجی پستانداران و پرندگانند. البته استثناء نیز وجود دارد؛ نوک‌اردکی و خفاش به شپش مبتلا نمی‌شوند.

طبقه‌بندی

در راسته شپش بی‌بالان ۴ زیرراسته وجود دارد:

1. آنوپلورا (Anoplura) یا شپش‌های گزنده-مکنده که شامل شپش‌های بدن و ناحیه شرمگاهی می‌باشند (شپش مکنده).
2. رینکوفتیرینا (Rhyncophthirina) که انگل فیل است.
3. ایسکنوسرا (Ischnocera) که شپش پرندگان است (سست‌شاخان).
4. آمبلی‌سرا (Amblycera) که شپش جونده در این زیر راسته‌است و ضمائم دهانی این شپش برای تغذیه از پوست و پر اختصاصی شده‌است.

از لحاظ پزشکی زیر راسته آنوپلورا اهمیت دارد که این زیر راسته به نوبه خود شامل دو خانواده می‌شود:

1. خانواده پدیکولیده (Pediculidae) که دارای ۲ گونه مهم است:
   1. پدیکولوس هومانوس هومانوس (Pediculus humanus humanus) که شپش تن و بدن است و به نام‌های گوناگونی چون پدیکولوس کورپوریس (Corporis) و پدیکولوس هومانوس کورپوریس نامیده می‌شود.
   2. پدیکولوس هومانوس کپیتیس (Pediculus humanus Capitis) که به نام پدیکولوس کپیتیس نیز نامیده می‌شود و شپش سر است.
2. خانواده فتیریده (Phthiridae) که شامل یک گونه به نام شپش عانه یا فتیروس پوبیس (Phthirus pubis) است. این‌گونه شپش ناحیه دستگاه تناسلی و شرم‌گاهی است.

شپش تن و سر اختلافات جزیی دارند و به‌طور کلی شپش سر از نظر اندازه کوچک‌تر، از نظر رنگ تیره‌تر و از نظر پوشش مقاوم‌تر است و شکاف‌های انتهای بدن آن عمیق‌تر است. در آلودگی‌های شدید، شپش سر بر روی بدن دیده می‌شوند ولی هیچ‌گاه شپش تن بر روی سر دیده نمی‌شود.

بیشتربخوانید بیشتر بدانید

• علائم بیماری کم خونی
• خواص گل گاوزبان سرماخوردگی
• کلاغ دلنشین ضرب المثل
• کرم معجزه نفیس نی نی سایت
• کتورولاک
• بهینه سازی سایت وردپرس
• شیراز

ریخت‌شناسی شپش

بدن شپش‌ها از ۳ قسمت سر، سینه و شکم تشکیل شده‌است:

• سر شامل یک جفت چشم ساده تقریباً بیضی شکل، یک زوج آنتن ۵ بندی و ضمائم دهانی از نوع گزنده-مکنده می‌باشد.
• سینه از ۳ قسمت مفصل یا بند تشکیل شده‌است (پروتوراکس- مزوتوراکس- متاتوراکس) که این ۳ بند در شپش‌ها یکی شده و قطعه واحدی را به وجود آورده‌اند. به هر بند سینه یک جفت پا متصل است که هرکدام دارای ۵ بند است و بالاخره در سینه یک جفت منفذ تنفسی دیده می‌شود.
• شکم از ۷ بند تشکیل شده که منفذ تنفسی (اسپیراکل) روی بندهای اول تا ششم وجود دارد. برای تشخیص نر و ماده از اختصاصات آخر بدن آن‌ها استفاده می‌کنیم.

هر دو جنس نر و ماده از نظر بیماریزایی یکسان هستند به دلیل اینکه هر دو از انسان خون‌خوراکی می‌کنند.

زیست‌شناسی

شپشِ سر در سر و به ویژه در نواحی بالای گوش و همچنین در جاهایی که مو پرپشت باشد زندگی می‌کند. شپشِ تن در لباس‌های انسان به ویژه لباس‌های زیر همچنین در درز و شکاف لباس‌ها و جاهایی که بتواند خود را به رداحتی مخفی نماید و بیشتر در قسمت‌هایی که لباس با بدن تماس دارد، زیر و کنار ناحیه کمربند، مچ دست و پا زندگی می‌کند.

شپش‌ها دارای دگردیسی ناقصند و بنابراین در زندگی آن‌ها ۳ مرحله (۱) تخم، (۲) نمف و (۳) بالغ دیده می‌شود. تخم شپش به رنگ سفید و کوچک است و نیت (Nit) یا (رِشک) نامیده می‌شود. در یک طرف تخم درپوش یا اپرکولوم (Operculum) وجود دارد که دارای منافذ ریزی است که رسیدن هوا به نمف را ممکن می‌سازند. همچنین نمف از طریق این درپوش خارج می‌شود.

رشد نمف دارای ۳ مرحله‌است و در هر مرحله باید خون‌خوراکی کند تا تبدیل به بالغ شود. به محض اینکه نمف خارج شد باید خونخواری کند و اگر در مدت ۲۴ ساعت غذا به شپش بالغ نرسد از بین می‌رود. همچنین اگر به هر دلیلی تخم شپش تا یک ماه باز نشود هرگز باز نمی‌شود که این امر در مبارزه با شپش اهمیت دارد.

واکنش شپش‌ها نسبت به دمای بدن بسیار متفاوت است و همین عامل از نظر همه‌گیرشناسی و انتشار بیماری اهمیت پیدا می‌کند. به عنوان مثال اگر فردی تب داشته باشد و درجه حرارت بدن حدود ۴۰ درجه و بالاتر باشد شپش بدن را ترک می‌کند و به سراغ بدن فرد دیگری می‌رود. همچنین اگر فردی در اثر بیماری فوت کند به محض اینکه دمای بدن پایین بیاید شپش بدن را ترک کرده و به بدن دیگری می‌رود که این امر اهمیت زیادی در انتقال بیماری دارد. بهترین دما برای شپش حدود ۲۹ تا ۳۰ درجه سانتیگراد است.

وجود شپش در بین موهای سر که از خون پوست کف سر تغذیه می کند بسیار مشکل اذیت کننده و آزاردهنده ای می باشد.

چگونه از شر شپش سر کودکان خلاص شویم؟

هنگام برخورد با شپش سر کودکان باید به عوامل مختلفی توجه کنید. اگرچه شپش سر کودکان مسری است و می تواند به راحتی گسترش پیدا کند، اما بیماری خاصی را منتقل نمی کند و ابتلا به آن به معنای کثیف بودن شما یا فرزندانتان نیست.

در بسیاری از موارد، شما می توانید با استفاده از یک شانه مخصوص تخم های نابالغ و شپش های بالغ موجود در سر کودکان را به راحتی از بین ببرید. اگر فرزند شما یک شب را در خانه دوستش سپری کرد و پس از بازگشت، والدین وی به شما اطلاع دادند که یکی از بچه ها دچار شپش شده است، نباید وحشت کنید. اینکه سریع از بروز چنین مشکلی مطلع شده اید بسیار خوب است. شما می توانید به راحتی هر روز، صبح و عصر، موهای کودک خود را به مدت سه هفته شانه کنید.

چگونه از شر شپش سر کودکان خلاص شویم

شما می توانید شانه زدن را با برخی از درمان های خانگی آسان ترکیب کنید. تقریباً همه درمان های خانگی روش هایی متکی بر خفه کردن شپش ها هستند. استفاده از درمان های خانگی برای درمان شپش سر کودکان شاید بهتر از استفاده از مواد شیمیایی باشد؛ چرا که این مواد ممکن است به پوست سر و موی کودکان آسیب وارد کنند. در ادامه این مطلب در خصوص راه حل های خانگی برای درمان شپش سر کودکان و همچنین مواردی که باید از آنها اجتناب کنید، اطلاعات بیشتری را ارائه خواهیم کرد.

شانه زدن موهای خیس را امتحان کنید

شانه زدن موهای خیس یک روش سنتی برای از بین بردن شپش سر کودکان است.  ، این روش فواید زیادی از جمله، نمایان شدن شپش ها، تمایز آن ها از شوره سر و همچنین قیمت مناسب را دارا است. این روش شامل اسپری کردن روغن های مخصوص روی تارهای مرطوب مو، استفاده از شانه دندانه ریز و در بعضی موارد، استفاده از ذره بین برای بررسی دقیق هر رشته مو و از بین بردن شپش سر کودکان به صورت جداگانه است. اگرچه این روش می تواند موثر باشد، اما زمان بر بوده و برای اثر بخشی آن، باید حوصله به خرج دهید.

اگر تمایل دارید این روش را امتحان کنید، برای انجام آن باید زمان کافی را در نظر بگیرید. در نظر گرفتن روشی برای سرگرم کردن کودک در حین انجام این روش نیز می تواند به روند کار بسیار کمک کند.

 خفه کردن شپش سر در کودکان

در اینجا به معرفی برخی از روش های طبیعی «خفه کردن» شپش سر کودکان خواهیم پرداخت. این روش ها به طور معمول قابل اعتماد هستند و عملکرد خوبی دارند. اگر از دستور العمل ها پیروی کنید، نتیجه بهتری نیز خواهید گرفت. به باور بسیاری از متخصصین، شانه زدن مو نقش بسیار مهم و کلیدی در از بین بردن شپش سر کودکان بازی می کند. درمانی های متکی بر خفه کردن شپش ها، آن ها را بی حال می کند و در نتیجه حرکت آن ها در لابه لای موها آهسته تر می شود. بنابراین جدا کردن آن ها از مو با کمک شانه راحت تر و سریع تر اتفاق می افتد.

خفه کردن شپش سر در کودکان

برای از بین بردن شپش سر کودکان و به عنوان اولین قدم در این روش، موها و پوست سر کودک خود را با کمک روغن بادام و یا زیتون چرب کنید. استفاده از وازلین و یا سس مایونز توصیه نمی شود، چرا که این مواد بسیار چرب هستند و شستن آن ها از مو ممکن است دشوار باشد. شما می توانید به جای آغشته کردن موها به روغن، شانه خود را چرب کنید.

عده ای نیز معتقد هستند که چرب کردن شانه و موها به طور همزمان می تواند نتیجه بهتری داشته باشد. بهتر است روش های گفته شده را امتحان کنید، تا بهترین گزینه را با توجه به طبیعت موهای کودک پیدا کنید.

در حین کار موها را به قسمتهای کوچکی تقسیم کرده و با استفاده از گیره موها را از هم جدا کنید. این کار را در زیر نور مناسب انجام دهید. حتما شانه را زیر شیر آب داغ شستشو دهید. وقتی موهای کودک خود را کاملا شانه کردید آن ها را با شامپوی معمولی شستشو دهید، آبکشی کنید و دوباره این مراحل را تکرار کنید. سپس موهای او را خشک کنید. پس از خشک کردن موهای کودکتان، تمامی حوله های استفاده شده را به خوبی بشویید و شانه را نیز ضدعفونی کنید.

رعایت نظافت در درمان شپش سر کودکان از اهمیت بسزایی برخوردار است. برای این کار، شانه را به مدت ۳۰ دقیقه در محلول سفید کننده ۱۰ درصد قرار داده و یا از اسپری های ضد عفونی کننده استفاده کنید. به عنوان یک گزینه دیگر، می توانید شانه را به مدت ۳۰ دقیقه در سرکه خیس کنید یا آن را ۱۰ دقیقه در آب بجوشانید. این روش را هر روز و به مدت یک هفته دنبال کنید. سپس برای دو هفته آینده هر شب موهای کودک خود را شانه کنید تا مطمئن شوید که شپش ها کاملا از بین رفته اند.

شپش ها را با روغن های بو دار طبیعی درمان کنید

مطالعات نشان داده است که استفاده از برخی روغن های بو دار، در از بین بردن شپش سر در کودکان بسیار موثر است. روغن های بودار خوراکی نیستند. در حقیقت برخی از آنها حتی سمی هم می باشند. قبل از استعمال این روغن ها روی مو، باید آنها را با یک روغن معمولی رقیق کنید و چند قطره از مخلوط رقیق شده را در پشت دست فرزند خود قرار دهید. در صورت عدم رویت واکنش آلرژیک، استفاده از آنها بلامانع است. متاسفانه تحقیقات کاملی جهت اطمینان از بی خطر بودن عصاره روغن های بودار بر روی کودکان وجود ندارد.

اگرچه موارد گزارش شده در این زمینه بسیار نادر است اما برخی از کودکان واکنش های آلرژیک به روغن های طبیعی نشان می دهند. معمولاً روغن درخت چای یکی از این موارد است. اگر کودک شما به یکی از روغن ها حساسیت پوستی دارد، به سراغ گزینه بعدی در لیست بروید. روغن های طبیعی بودار که در زمینه درمان شپش سر کودکان اثربخشی نشان داده اند، عبارتند از:

• روغن درخت چای
• روغن اسطوخودوس
• روغن چریش
• روغن گل میخک
• روغن اکالیپتوس
• روغن انیسون
• روغن برگ دارچین
• روغن آویشن قرمز
• روغن نعناع
• روغن جوز هندی

برای درمان شپش سر کودکان ۶۰ میلی لیتر روغن زیتون را با ۱۵ تا ۲۰ قطره عصاره روغن مورد نظر خود مخلوط کنید. این مخلوط را با استفاده از گلوله های پنبه ای روی پوست سر کودک بمالید. آن را یک شب و حداقل ۱۲ ساعت بر روی پوست سر و مو نگه دارید. سپس موهای کودک خود را شانه زده و با شامپو بشویید. این کار را برای یک هفته تکرار کنید.

یک روش جایگزین مخلوط کردن ۱۵ تا ۲۰ قطره روغن طبیعی در ۱۲۰ میلی لیتر الکل طبی است. مخلوط را در یک بطری اسپری قرار دهید و موها را با آن اسپری کنید. اجازه دهید که این محلول نیز به مدت ۱۲ ساعت بر روی موها باقی بماند. پس از درمان شپش سر در کودکان، می توانید از اسپری الکل به عنوان یک درمان پیشگیرانه استفاده کنید. باید به یاد داشته باشید حتی در این روش نیز، شانه زدن موها برای از بین بردن شپش سر کودکان و تخمهای آنها کاملاً ضروری است.

نظافت منزل

اگر شما یا فرزندتان به شپش دچار شده اید، ممکن است وسوسه شوید که کل خانه را نظافت کنید. این کار لازم نیست، چرا که شستشوی کامل خانه برای از بین بردن شپش سر کودکان ضرورتی ندارد. باید بدانید که شپش ها دور از پوست سر زندگی نخواهند کرد و تخم های شپش معمولاً در دمای اتاق باز نمی شوند. بنابراین شما می توانید نظافت اساسی خانه را به زمان دیگری موکول کنید.

با این حال بهتر است اجسامی را که فرد مبتلا به شپش از نزدیک با آن ها تماس داشته است، تمیز کنید و یا بشویید. این اجسام می توانند شامل کلاه، روبالشی، برس یا شانه سر باشند. عروسک های پارچه ای و وسایل غیر قابل شستشو را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید.

هر وسیله آلوده به شپش را در آب داغ ۵۴ درجه سانتیگراد بشویید؛ یا آن را به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر در خشک کن داغ قرار دهید و یا آن ها را در یک کیسه پلاستیکی بدون هوا و دربسته به مدت دو هفته نگه دارید. این زمان برای از بین رفتن شپش و تخم هایش کافی است. شما همچنین می توانید کف خانه و مبلمان و یا هر جایی که احتمال افتادن شپش سر کودکان در آن وجود دارد را جارو بکشید.

 از این روش های درمانی اجتناب کنید

در این جا به بررسی مواردی که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا (CDC) جهت از بین بردن شپش سر کودکان توصیه کرده است می پردازیم:

• بیشتر از مقادیر توصیه و یا تجویز شده و با هدف از بین بردن «سریع تر» شپش ها، از داروی شپش استفاده نکنید. دوزهای زیاد ممکن است خطرناک باشند و آسیب های جدی را به کودک تان وارد کنند.
• از مصرف هرگونه دارو شپش سر کودکان در چشم خودداری کنید. در صورت تماس دارو با چشم ها، حتما آنها را بشویید.
• یک  روش درمانی شپش سر کودکان را بیش از دو الی سه بار تکرار نکنید. تکرار درمان دارویی بیش از این تعداد ممکن است شما و یا فرزندتان را در برابر دارو مقاوم کند.
• همزمان بیش از یک دارو جهت درمان شپش سر کودکان استفاده نکنید. استفاده همزمان از چند درمان با هدف از بین بردن سریعتر شپش، کارساز نیست و حتی ممکن است ضرر این کار بیش از فایده اش باشد.
• در منزل یا محل زندگی شخصی که شپش داشته است، از بخور استفاده نکنید. بخور برای از بین بردن شپش سر در کودکان ضروری نیست و ممکن است برای اعضای خانواده و حیوانات خانگی سمی باشد.
• از نرم کننده استفاده نکنید. نرم کننده به عنوان مانعی برای داروی شپش سر کودکان عمل می کند و مانع از چسبید کامل دارو به تار مو می شود.
• تجویز شامپو های ضد شپش با توجه به سن کودک و تشخیص پزشک انجام می شود. با توجه به عوارض عصبی این شامپو ها بدون مشورت با متخصص اطفال از مصرف هر نوع شامپوی ضد شپش اکیدا خودداری کنید.

هنگام درمان شپش سر کودکان، رعایت دقیق دستورالعمل ها بسیار مهم است. عدم رعایت دستورالعمل های درمانی و دارویی یکی از دلایل اصلی آلودگی مجدد افراد به شمار می رود.

در حال حاضر ، شواهد کافی در خصوص عملکرد درمان های خانگی مانند سس مایونز به عنوان روش های موثر برای درمان شپش سر کودکان وجود ندارد، بنابراین CDC توصیه می کند که دستورالعمل های پزشک خود را برای درمان دنبال کنید و در صورت عدم موفقیت در درمان، وی را مطلع کنید.