درمان فوری شپش سر

یکی از عوامل آزاد دهنده شپش است که راهکارهای درمانی متعددی برای آن پیشنهاد شده است. با این مقاله هلث کده در مورد درمان فوری شپش سر همراه شوید.

شپش چیست؟

شِپِش یک راسته از حشرات است. شپش‌ها انگل خارجی، دایمی و اجباری هستند. اجباری به این معنا است که به غیر از بدن پستانداران و پرندگان در جاهای دیگر نمی‌تواند زندگی کند. شپش‌ها در راسته «شپش بی‌بالان» (Phthiraptera) قرار دارند. این راسته دارای بیش از ۳٬۰۰۰ گونه شپش است که انگل خارجی پستانداران و پرندگانند. البته استثناء نیز وجود دارد؛ نوک‌اردکی و خفاش به شپش مبتلا نمی‌شوند.

طبقه‌بندی

در راسته شپش بی‌بالان ۴ زیرراسته وجود دارد:

1. آنوپلورا (Anoplura) یا شپش‌های گزنده-مکنده که شامل شپش‌های بدن و ناحیه شرمگاهی می‌باشند (شپش مکنده).
2. رینکوفتیرینا (Rhyncophthirina) که انگل فیل است.
3. ایسکنوسرا (Ischnocera) که شپش پرندگان است (سست‌شاخان).
4. آمبلی‌سرا (Amblycera) که شپش جونده در این زیر راسته‌است و ضمائم دهانی این شپشبرای تغذیه از پوست و پر اختصاصی شده‌است.

از لحاظ پزشکی زیر راسته آنوپلورا اهمیت دارد که این زیر راسته به نوبه خود شامل دو خانواده می‌شود:

1. خانواده پدیکولیده (Pediculidae) که دارای ۲ گونه مهم است:
   1. پدیکولوس هومانوس هومانوس (Pediculus humanus humanus) که شپش تن و بدن است و به نام‌های گوناگونی چون پدیکولوس کورپوریس (Corporis) و پدیکولوس هومانوس کورپوریس نامیده می‌شود.
   2. پدیکولوس هومانوس کپیتیس (Pediculus humanus Capitis) که به نام پدیکولوس کپیتیس نیز نامیده می‌شود و شپش سر است.
2. خانواده فتیریده (Phthiridae) که شامل یک گونه به نام شپش عانه یا فتیروس پوبیس (Phthirus pubis) است. این‌گونه شپش ناحیه دستگاه تناسلی و شرم‌گاهی است.

شپش تن و سر اختلافات جزیی دارند و به‌طور کلی شپش سر از نظر اندازه کوچک‌تر، از نظر رنگ تیره‌تر و از نظر پوشش مقاوم‌تر است و شکاف‌های انتهای بدن آن عمیق‌تر است. در آلودگی‌های شدید، شپش سر بر روی بدن دیده می‌شوند ولی هیچ‌گاه شپش تن بر روی سر دیده نمی‌شود.

ریخت‌شناسی شپش

بدن شپش‌ها از ۳ قسمت سر، سینه و شکم تشکیل شده‌است:

• سر شامل یک جفت چشم ساده تقریباً بیضی شکل، یک زوج آنتن ۵ بندی و ضمائم دهانی از نوع گزنده-مکنده می‌باشد.
• سینه از ۳ قسمت مفصل یا بند تشکیل شده‌است (پروتوراکس- مزوتوراکس- متاتوراکس) که این ۳ بند در شپش‌ها یکی شده و قطعه واحدی را به وجود آورده‌اند. به هر بند سینه یک جفت پا متصل است که هرکدام دارای ۵ بند است و بالاخره در سینه یک جفت منفذ تنفسی دیده می‌شود.
• شکم از ۷ بند تشکیل شده که منفذ تنفسی (اسپیراکل) روی بندهای اول تا ششم وجود دارد. برای تشخیص نر و ماده از اختصاصات آخر بدن آن‌ها استفاده می‌کنیم.

هر دو جنس نر و ماده از نظر بیماریزایی یکسان هستند به دلیل اینکه هر دو از انسان خون‌خوراکی می‌کنند.

زیست‌شناسی

شپشِ سر در سر و به ویژه در نواحی بالای گوش و همچنین در جاهایی که مو پرپشت باشد زندگی می‌کند. شپشِ تن در لباس‌های انسان به ویژه لباس‌های زیر همچنین در درز و شکاف لباس‌ها و جاهایی که بتواند خود را به راحتی مخفی نماید و بیشتر در قسمت‌هایی که لباس با بدن تماس دارد، زیر و کنار ناحیه کمربند، مچ دست و پا زندگی می‌کند.

شپش‌ها دارای دگردیسی ناقصند و بنابراین در زندگی آن‌ها ۳ مرحله (۱) تخم، (۲) نمف و (۳) بالغ دیده می‌شود. تخم شپش به رنگ سفید و کوچک است و نیت (Nit) یا (رِشک) نامیده می‌شود. در یک طرف تخم درپوش یا اپرکولوم (Operculum) وجود دارد که دارای منافذ ریزی است که رسیدن هوا به نمف را ممکن می‌سازند. همچنین نمف از طریق این درپوش خارج می‌شود.

رشد نمف دارای ۳ مرحله‌است و در هر مرحله باید خون‌خوراکی کند تا تبدیل به بالغ شود. به محض اینکه نمف خارج شد باید خونخواری کند و اگر در مدت ۲۴ ساعت غذا به شپش بالغ نرسد از بین می‌رود. همچنین اگر به هر دلیلی تخم شپش تا یک ماه باز نشود هرگز باز نمی‌شود که این امر در مبارزه با شپش اهمیت دارد.

واکنش شپش‌ها نسبت به دمای بدن بسیار متفاوت است و همین عامل از نظر همه‌گیرشناسی و انتشار بیماری اهمیت پیدا می‌کند. به عنوان مثال اگر فردی تب داشته باشد و درجه حرارت بدن حدود ۴۰ درجه و بالاتر باشد شپش بدن را ترک می‌کند و به سراغ بدن فرد دیگری می‌رود. همچنین اگر فردی در اثر بیماری فوت کند به محض اینکه دمای بدن پایین بیاید شپش بدن را ترک کرده و به بدن دیگری می‌رود که این امر اهمیت زیادی در انتقال بیماری دارد. بهترین دما برای شپش حدود ۲۹ تا ۳۰ درجه سانتیگراد است.

وجود شپش در بین موهای سر که از خون پوست کف سر تغذیه می کند بسیار مشکل اذیت کننده و آزاردهنده ای می باشد.

درمان فوری شپش چگونه است؟

شخصی که دچار این مشکل می‌شود، به این معنی نیست که بهداشت را رعایت نکرده است. تماس با وسایل شخصی آلوده مانند کلاه، شانه، هدفون، حوله و امثال آن‌ها باعث انتقال این بیماری خواهد شد. معمولا کودکان بیشتر در معرض آن قرار می‌گیرند. پس از اینکه با تعریفی از شپش آشنا شدیم، حال وقت آن است که به درمان‌های خانگی و سریع بیماری شپش بپردازیم پس با ما همراه باشید.

در بعضی مواقع، تنها چیزی که شما احتیاج دارید یک شانه‌ی شپش گیر است که تخم‌ها و شپش‌های ریز و درشت را از لابه‌‌لای موهای کودک خود بیرون بیاورید.

اگر کودک شما گفت که دوستش شپش سر دارد، وحشت زده نشوید. خوش شانس هستید که در مراحل ابتدایی متوجه این موضوع شده‌اید. با شانه کردن موهای فرزندتان به مدت سه هفته، می‌توانید به راحتی از دست شپش خلاص شوید.

شما می‌توانید در کنار شانه کردن، از چند روش ساده‌ی دیگر نیز استفاده کنید. تقریبا تمام روش‌های خانگی می‌توانند شپش را از بین ببرند. طبیعتا روش‌های طبیعی و خانگی بهتر از داروها و محصولات شیمیایی است. در ادامه چند روش خانگی برای رهایی از شپش سر ارائه می‌گردد پس مطالعه این بخش را از دست ندهید.

1- موهای خیس را شانه بزنید:

شانه زدن موهای خیس یکی از روش‌های قدیمی برای از بین بردن شپش سر است. با این روش می‌توانید شپش‌ها را لابه‌لای مو ببینید و آن را از شوره‌ی سر تشخیص دهید.

این روش شامل اسپری کردن آب بر روی ریشه مو و سپس استفاده از یک شانه با دندانه‌ی ریز برای شانه کردن موها است. در مواردی از ذره‌بین برای تشخیص شپش و برداشتن آن نیز استفاده می‌شود.

شانه‌ی زدن موی خیس یک روش موثر است؛ اما با این حال باید زمان و صبر زیادی برای انجام آن صرف کرد. اگر می‌خواهید این روش را برای کودک خود بکار ببرید، سعی کنید با استفاده از اسباب سرگرمی برای او فراهم کنید.

2- شپش‌ها را خفه کنید!

در این بخش چندین راهکار طبیعی برای ریشه کن کردن و یا به اصطلاح خفه کردن شپش‌ها آموزش داده می‌شود که اگر طبق دستورالعمل‌ها پیش بروید، بهترین نتیجه را می‌گیرید.

برای استفاده از این تکنیک، ابتدا موهای خود را به روغن زیتون یا روغن بادام آغشته کنید. برخی توصیه می‌کنند که در این مرحله از وازلین و مایونز استفاده کنید؛ اما به این نکته توجه کنید که این دو، تاثیر زیادی نداشته و در عین حال شستشوی آن‌ها بسیار مشکل است. شما می‌توانید به جای مو، به شانه‌ی خود روغن زیتون و بادام بزنید و سپس موهای خود را شانه کنید اما باید بدانید که هر دو روش موثر است.

موهای خود را با استفاده از گیره به قسمت‌های کوچک تقسیم‌بندی کنید. شانه را مرتبا با آب داغ بشورید و موها را شانه کنید. سپس موها را با شامپو شسته و آب کشی کنید و در آخر، موها را خشک کنید.

حتما حوله و شانه‌ی استفاده شده را کاملا بشویید. شانه را به مدت 30 دقیقه درون محلول حاوی 10 درصد سفیدکننده بگذارید و سپس آن را به خوبی بشویید. به جای این روش می‌توانید شانه را به مدت 30 دقیقه درون محلول حاوی سرکه گذاشته و یا درون آب به مدت 10 دقیقه بجوشانید.

این مراحل را به مدت یک هفته و هر روز انجام دهید. سپس به مدت دو هفته هر شب موها را شانه کنید و ببینید که آیا شپش‌ها از بین رفته‌اند یا خیر.

3- درمان شپش مو را با روغن‌های گیاهی:

روغن‌های گیاهی و ضروری برای درمان شپش، در کنار شانه ‌زدن مداوم، موثر عمل می‌کنند. روغن‌های ضروری هیچگاه خورده نمی‌شوند و در واقع به نوعی سمی هستند. قبل از استفاده از هرگونه روغن ضروری، آن را با مقداری روغن حامل رقیق کنید و یک قطره از آن را بر روی موهای شپش‌دار بزنید.

اگر حساسیت و یا واکنش خاصی رخ نداد، استفاده از روغن برای این منظور بدون خطر است. اما با این حال، تاکنون آزمایشی نشان داده نشده است که استفاده از روغن‌های ضروری برای کودکان کاملا بی ضرر است.

روغن‌هایی که برای از بین بردن شپش سر مفید هستند:

روغن درخت چای

روغن اسطوخودوس

روغن چریش

روغن گل میخک

روغن اکالیپتوس

روغن رازیانه (15 خاصیت داروئی و گیاهی رازیانه)

روغن برگ درخت دارچین (خواص شگفت انگیز دارچین)

روغن آویشن قرمز

روغن نعناع فلفلی

روغن جوز هندی

برای استفاده، 4 و یک چهارم قاشق غذاخوری روغن زیتون را با 15 الی 20 قطره از روغن‌های ذکر شده، مخلوط کنید. با پنبه آن را به کف سر بمالید و به مدت یک شبانه (حداقل 12 ساعت) بگذارید بر روی سر بماند. در انتها، مو را شامپو کرده و آبکشی انجام دهید.

در موارد نادری، برخی از کودکان ممکن است نسبت به این روغن‌ها (به خصوص روغن درخت چای) حساسیت نشان بدهند. اگر کودک شما نسبت به یک روغن آلرژی دارد، سعی کنید روغن‌های دیگر را امتحان کنید.

این نکته را به خاطر داشته باشید که شانه کردن را هرگز فراموش نکنید؛ چرا که برای رهایی از شپش‌ها و تخم آن‌ها ضروری است.

4- از تمیز کردن خانه غافل نشوید!

اگر یکی از افراد خانه شپش سر داشته، باید خانه را تمیز کنید. اما لازم نیست به شکل وسواسانه تمام خانه را زیر و رو کنید. شپش در خارج از پوست سر زنده نمی‌ماند و همچنین بچه شپش در دمای اتاق دوام نمی‌آورد. بنابراین لازم نیست که همه جای خانه را تمیز کنید.

باید تمام وسایلی که در تماس نزدیک با فرد مبتلا بوده، مانند کلاه، روبالشتی، برس و شانه را تمیز کنید. این وسیله‌ها را درون آب داغ با 54 درجه سانتی‌گراد بشویید، سپس آن را به مدت 15 دقیقه یا بیشتر در یک خشک کن گرم خشک کنید، و یا آن را در یک کیسه پلاستیکی محکم قرار داده و به مدت دو هفته آن را دور از دسترس بگذارید تا هرگونه شپش آن از بین برود.

5- از انجام این کارها اجتناب کنید!

در هر روش، بیشتر از مقدار دوز توصیه شده استفاده نکنید. این کار به درمان سریع‌تر هیچ کمکی نمی‌کند و ممکن است خطرناک باشد و عوارض دیگر را به وجود بیاورد.

در هنگام استفاده از داروها و روغن‌ها، حواستان باشد که درون چشم نرود. اگر این اتفاق افتاد، با آب فراوان بشویید و از خارج شدن آن اطمینان حاصل کنید.

از هر روش درمانی، بیشتر از دو یا سه بار استفاده نکنید. اگر از یک روش درمانی به دفعات استفاده کنید، بعد از مدتی بدن به آن مقاوم می‌شود.

بیش از یک روش را در یک زمان مشخص بکار نبرید. این کار به درمانِ سریع‌تر کمکی نخواهد کرد.

لازم نیست همه جای محل زندگی فردی که شپش سر داشته را سم پاشی کنید. این کار به کشته شدن شپش‌ها کمکی نمی‌کند و می‌تواند برای افراد خانه مضر باشد.

از نرم کننده‌ها استفاده نکنید؛ چرا که این مواد مانع درمان شپش می‌شود و از تماس مواد درمانی با مو جلوگیری می‌کند.

از سرشور به عنوان اولین روش برای کودک استفاده نکنید. زیرا استفاده بیش از حد و نادرست از آن برای مغز یا بخش‌هایی از سیستم عصبی می‌تواند سمی باشد. توصیه می‌شود که در صورت عدم موفقیت سایر روش‌ها، از سرشور استفاده شود.

هنگام درمان شپش، لازم است دستورالعمل‌ها را دقیق دنبال کنید. عدم رعایت صحیح دستورالعمل‌ها، یکی از مهمترین دلایل آلودگی مجدد است.

در حال حاضر، شواهد کافی در مورد تاثیر روش‌هایی مانند استفاده

از سس مایونز یا سم‌های از بین برنده‌ی شپش وجود ندارد، بنابراین توصیه می‌شود،

در موارد حاد دستور العمل‌های پزشک را برای معالجه انجام دهید

و به او بگویید که از چه روش‌هایی

استفاده کرده‌اید و نتیجه نگرفته‌اید.